Το ουρικό οξύ παράγεται όταν το σώμα διαλύει τις χημικές ουσίες που ονομάζονται πουρίνες. Περίπου το 70% της παραγωγής ουρικού οξέος προέρχεται από τα κύτταρα του σώματός μας και το 30% προέρχεται από τις πουρίνες της διατροφής. Το ουρικό οξύ αποβάλλεται από το σώμα κυρίως με τα ούρα.
Παρόλο που η αυξημένη τιμή ουρικού οξέος στο αίμα (υπερουριχαιμία) δεν είναι ασθένεια, η χρόνια αύξηση σε ένα άτομο που δεν εμφανίζει αρχικά συμπτώματα μπορεί να οδηγήσει κάποια στιγμή σε κρίσεις ουρικής αρθρίτιδας (κοινώς «ποδάγρα»). Αυτή είναι μια επώδυνη μορφή αρθρίτιδας που εμφανίζεται όταν τα υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα προκαλούν σχηματισμό και συσσώρευση κρυστάλλων μέσα και γύρω από μια άρθρωση. Επίσης μπορεί να σχηματιστούν τόφοι στις αρθρώσεις, λίθοι στα νεφρά και ίσως χρόνια νεφρική βλάβη.
Για την αποφυγή των ανωτέρω, έχει οριστεί ως υπερουριχαιμία τιμές ουρικού οξέος πάνω περίπου από 7 mg/dL. Αυτό είναι το όριο που το ουρικό οξύ σταματάει να διαλύεται καλά στα υγρά του σώματος. Μία καλή τιμή είναι όταν έχετε ουρικό οξύ κάτω από 6 mg/dl.
Πηγή: Uptodate 2020
Το αυξημένο ουρικό οξύ προκαλείται από πολλαπλές γενετικές μεταλλάξεις, συνοδές ασθένειες (π.χ. παχυσαρκία, αιματολογικές κακοήθειες, ψωρίαση κλπ.) και περιβαλλοντικές επιδράσεις (διατροφή, αλκοόλ, φάρμακα όπως θειαζιδικά διουρητικά, έλλειψη βιταμίνης Β12, τοξικοί παράγοντες όπως ο μόλυβδος κ.α.).
Κάποιοι παράγοντες είναι μη τροποποιήσιμοι (βλ. πίνακα), όπως είναι τα γονίδια, η ηλικία και το φύλο (μετά τα 30 έτη στους άνδρες και μετά τα 50 έτη στις γυναίκες λόγω οιστρογόνων). Υπάρχουν όμως παράγοντες, όπως η παχυσαρκία και οι συνοδές με αυτή διαταραχές του μεταβολισμού, που μπορούμε να τους αλλάξουμε με ένα καλύτερο τρόπο ζωής.
Τα άτομα με αυξημένο ουρικό οξύ μπορεί να αναπτυχθούν οποιοδήποτε στιγμή συμπτώματα από την εναπόθεση κρυστάλλων ουρικού οξέος, όπως. κρίση ουρικής αρθρίτιδας, νεφρολιθίαση ή και οξεία νεφρική βλάβη σε πολύ ειδικές περιπτώσεις π.χ. καρκίνων. Όμως περίπου τα δύο τρίτα ή περισσότερο από αυτά τα άτομα θα παραμείνουν χωρίς συμπτώματα.
Το αυξημένο ουρικό οξύ όμως σχετίζεται με σημαντικές διαταραχές που δεν οφείλονται σε εναπόθεση κρυστάλλου ουρίας. Αυτές περιλαμβάνουν το μεταβολικό σύνδρομο, το διαβήτη, την υπερλιπιδαιμία, την υπέρταση, την καρδιαγγειακή και χρόνια νεφρική νόσο. Παρόλο που η αιτιολογική σχέση του αυξημένου ουρικού με αυτές τις καταστάσεις δεν είναι καλά καθορισμένος, εντούτοις το αυξημένο ουρικό οξύ είναι συχνά δείκτης συνύπαρξης διαταραχών του μεταβολισμού και υποκείμενων νοσημάτων.
Πηγή: Uptodate 2020
Τα άτομα με που θα εμφανίσουν ουρική αρθρίτιδα θα πρέπει να ακολουθούν δίαιτα ουρικής αρθρίτιδας και γενικά χρειάζονται φάρμακα για τη διαχείριση του πόνου και τη μείωση των επιπέδων ουρικού οξέος. Η πλήρης κλινική ύφεση απαιτεί συχνά πολλούς μήνες έως αρκετά χρόνια για να επιτευχθεί, λόγω της αργής μείωσης των κρυστάλλων που έχουν συσσωρευτεί στους περισσότερους ασθενείς από τη χρόνια αύξηση του ουρικού οξέως που προηγείται της έναρξης της ουρικής αρθρίτιδας.
Στην πλειονότητα των ασθενών που δεν έχουν συμπτώματα δεν χρησιμοποιούμε φάρμακα για τη μείωση του ουρικού οξέως, ακόμη και αν έχουν τις προηγουμένως αναφερθείσες συνοδές καταστάσεις (μεταβολικό σύνδρομο, υπέρταση, καρδιαγγειακή ή νεφρική νόσο). Ένας από τους λόγους είναι ότι η χορήγηση των φαρμάκων πρέπει να είναι συνήθως μακροχρόνια και τα φάρμακα για τη μείωση του ουρικού οξέως μπορεί να έχουν επιπλοκές, που σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να είναι πολύ σοβαρές. Επίσης μπορούμε να θεραπεύσουμε το ουρικό οξύ σχετικά εύκολα αν εμφανίζονται κρίσεις ουρικής αρθρίτιδας ή λίθοι στα νεφρά.
Όμως τα άτομα με σταθερά αυξημένο ουρικό οξύ στο αίμα πάνω από 8mg/dL πρέπει να υποβληθούν σε βασικές εξετάσεις, να ακολουθήσουν οδηγίες για βελτίωση του τρόπου ζωής με μη φαρμακολογικά μέτρα και να ενημερωθούν για τις πιθανές χρόνιες επιπτώσεις που μπορεί να έχει το αυξημένο ουρικό οξύ στην υγεία τους.
Οι παρεμβάσεις για έναν καλύτερο καρδιαγγειακά τρόπο ζωής αλληλεπικαλύπτονται σε μεγάλο βαθμό με αυτές που χρησιμοποιούνται για την πρόληψη της ουρικής αρθρίτιδας.
Παραδείγματα φαρμάκων που μειώνουν τα επίπεδα του ουρικού οξέος αποτελούν η χρήση φαινοφιβράτης για θεραπεία υπερλιπιδαιμίας και λοσαρτάνης ή αποκλειστών διαύλων ασβεστίου για θεραπεία υπέρτασης.
Όσον αφορά τη θεραπεία των συνοδών ασθενειών που συνοδεύουν την υπερουριχαιμία, προτιμούμε τη χρήση φαρμάκων που μειώνουν τα επίπεδα ουρικού οξέως στον ορό ή / και μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης ουρικής αρθρίτιδας και την αποφυγή φαρμάκων / προσθέτων που προάγουν την υπερουριχαιμία. Παραδείγματα των πρώτων περιλαμβάνουν τη χρήση φαινοφιβράτης για υπερλιπιδαιμία και λοσαρτάνη ή αποκλειστές διαύλων ασβεστίου για υπέρταση.
Πηγή: Uptodate 2020
Σε ασθενείς με συχνά επεισόδια ουρικής αρθρίτιδας συνιστώνται αλλαγές στη διατροφή μαζί με φάρμακα για τη μείωση της ουρικού οξέως.
Με τη δίαιτα για την ουρική αρθρίτιδα, ακόμη και αν κάνετε σημαντικές αλλαγές στη διατροφή σας, είναι απίθανο να μειωθούν τα επίπεδα ουρικού αίματος περισσότερο από περίπου 1 mg/dl. Η δίαιτα λοιπόν δεν επαρκεί για να μειώσει σημαντικά και σταθερά τα επίπεδα του ουρικού οξέος ώστε να θεραπεύσει την ουρική αρθρίτιδα χωρίς φάρμακα. Μπορεί όμως να βοηθήσει στη μείωση του αριθμού των κρίσεων, στον περιορισμό της σοβαρότητάς αυτών και στην επιβράδυνση της προόδου των βλαβών στις αρθρώσεις.
Ωστόσο, πρέπει να καταλάβουμε ότι αν και ένα πλούσιο σε πουρίνες γεύμα μπορεί πυροδοτήσει μία κρίση ουρικής αρθρίτιδας, στη πραγματικότητα αυτό που κάνει είναι να «ξεχειλίζει» απλά ένα ποτήρι που ήταν «ήδη γεμάτο».
Σε γενικές γραμμές δεν συνιστώνται αυστηρές δίαιτες περιορισμού των πουρινών και των πρωτεϊνών. Τα τρόφιμα είναι συνήθως υπεύθυνα μόνο για περίπου 30% της περιεκτικότητας σε ουρικό οξύ στον ορό του αίματος. Σχεδόν ό, τι τρώμε περιέχει πουρίνες ή προκαλεί την απελευθέρωση περίσσειας πουρινών στον οργανισμό μας. Επιπλέον πολλά τρόφιμα «χαμηλής περιεκτικότητας σε πουρίνες» είναι πολύ κακά για την υγεία σας και πολλά τρόφιμα «υψηλής περιεκτικότητας σε πουρίνες» είναι πολύ καλά για την υγεία σας.
Από την άλλη πλευρά, εάν χάσετε βάρος εκτός από την αλλαγή της διατροφής σας, είναι πιθανό να δείτε πιο σημαντικές βελτιώσεις στον έλεγχο του ουρικού οξέως, μαζί με οφέλη για τη γενική υγεία σας.
Έτσι η δίαιτα της ουρικής αρθρίτιδας μπορεί να σας βοηθήσει:
Οι γενικές αρχές μιας δίαιτας ουρικής αρθρίτιδας ακολουθούν τυπικές συστάσεις υγιεινής διατροφής. Περιλαμβάνουν μείωση του σωματικού βάρους στο ιδανικό (με περίπου 1,3-2,2 κιλά ανά μήνα) και διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους με προσαρμογή του ποσότητας και της σύνθεσης της διατροφής. Ένας καλός κανόνας είναι να τρώτε μέτριες μερίδες υγιεινών τροφίμων, διατηρώντας μια ισορροπημένη διατροφή. Επιπλέον χρειάζεται τακτική άσκηση, να πίνετε άφθονο νερό για να αποφύγετε την αφυδάτωση και να περιορίσετε την πρόσληψη αλκοόλ και ποτών με ζάχαρη.
Ως προς το είδος των τροφίμων η σύνθεση της βέλτιστης διατροφής είναι υπό μελέτη. Είναι πιθανό όμως αυτή να επιτρέπει:
Πρέπει να αναφερθεί το γεγονός ότι οι ενδείξεις θεραπείας ενδέχεται να αλλάξουν με την πάροδο του χρόνου καθώς δημοσιεύονται νέα δεδομένα.
Τέλος πρέπει να θυμάστε ότι η πολύ κοπιαστική σωματική άσκηση και οι τραυματικοί μπορεί να συμβάλουν στην εμφάνιση κρίση ουρικής αρθρίτιδας. Επίσης τρόφιμα που αυξάνουν την οξύτητα του αίματος, παρά τη χαμηλή περιεκτικότητα σε πουρίνη, μπορεί να προκαλέσουν επιδείνωση της ουρικής αρθρίτιδας. Μερικά παραδείγματα μπορεί να είναι το πολύ πικάντικο και λιπαρό φαγητό, το αλκοόλ, υπερβολικό τσάι και τα βαριά τηγανητά.
Απώλεια βάρους. Το υπερβολικό βάρος αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης ουρικής αρθρίτιδας και η απώλεια βάρους μειώνει τον κίνδυνο ουρικής αρθρίτιδας. Η έρευνα δείχνει ότι η μείωση του αριθμού των θερμίδων και η απώλεια βάρους – ακόμη και χωρίς δίαιτα περιορισμένης πουρίνης – μειώνει τα επίπεδα ουρικού οξέος και μειώνει τον αριθμό των προσβολών ουρικής αρθρίτιδας. Η απώλεια βάρους μειώνει επίσης το συνολική επιβάρυνση στις αρθρώσεις.
Σύμπλοκοι υδατάνθρακες. Τρώτε περισσότερα φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως, τα οποία παρέχουν σύνθετους υδατάνθρακες. Αποφύγετε τα τρόφιμα και τα ποτά με σιρόπι καλαμποκιού υψηλής φρουκτόζης και περιορίστε την κατανάλωση φυσικών γλυκών χυμών φρούτων.
Νερό. Μείνετε καλά ενυδατωμένοι με πόσιμο νερό.
Λίπη. Μειώστε τα κορεσμένα λίπη από κόκκινο κρέας, λιπαρά πουλερικά και γαλακτοκομικά προϊόντα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά.
Πρωτεΐνες. Εστίαση στο άπαχο κρέας και τα πουλερικά, τα γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και τις φακές ως πηγές πρωτεΐνης.
Όργανα και κρέατα από αδένες. Αποφύγετε κρέατα όπως το συκώτι, τα νεφρά και τα γλυκάδια (αδένες), τα οποία έχουν υψηλά επίπεδα πουρίνης και συμβάλλουν σε υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα.
Κόκκινο κρέας. Περιορίστε τα μεγέθη μερίδας βοείου κρέατος, αρνιού και χοιρινού κρέατος.
Θαλασσινά. Ορισμένοι τύποι θαλασσινών – όπως αντσούγιες, οστρακοειδή, σαρδέλες και τόνος – είναι υψηλότερα σε πουρίνες από τα άλλα θαλασσινά. Αλλά τα συνολικά οφέλη για την υγεία από την κατανάλωση ψαριών μπορεί να υπερτερούν των κινδύνων για τα άτομα με ουρική αρθρίτιδα. Μέτρια μερίδες ψαριών μπορούν να αποτελέσουν μέρος μιας δίαιτας ουρικής αρθρίτιδας.
Λαχανικά υψηλής περιεκτικότητας σε πουρίνη. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα λαχανικά με υψηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες, όπως τα σπαράγγια και το σπανάκι, δεν αυξάνουν τον κίνδυνο ουρικής αρθρίτιδας ή επαναλαμβανόμενων κρίσεων ουρικής αρθρίτιδας.
Αλκοόλ. Η μπύρα και τα αποσταγμένα ποτά σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο ουρικής αρθρίτιδας και επαναλαμβανόμενων κρίσεων ουρικής αρθρίτιδας. Μέτρια κατανάλωση κρασιού δεν φαίνεται να σχετίζεται με κρίσεις ουρικής αρθρίτιδας. Αποφύγετε το αλκοόλ σε περίοδο κρίσεων και περιορίστε το αλκοόλ, ειδικά την μπύρα, μεταξύ των κρίσεων.
Ζαχαρούχα τρόφιμα και ποτά. Περιορίστε ή αποφύγετε τις ζαχαρούχες τροφές όπως τα γλυκά δημητριακά, τα είδη αρτοποιίας και τις καραμέλες. Περιορίστε την κατανάλωση φυσικών γλυκών χυμών φρούτων.
Βιταμίνη C. Η βιταμίνη C μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των επιπέδων ουρικού οξέος. Συζητήστε με το γιατρό σας σχετικά με το εάν ένα συμπλήρωμα 500 mg βιταμίνης C ταιριάζει στο πρόγραμμα διατροφής και φαρμάκων σας.
Καφές. Ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι η κατανάλωση καφέ με μέτρο, ειδικά ο καφές με καφεΐνη, μπορεί να σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο ουρικής αρθρίτιδας. Η κατανάλωση καφέ μπορεί να μην είναι κατάλληλη εάν έχετε άλλες ιατρικές παθήσεις. Συζητήστε με το γιατρό σας για το πόσο καλός καφές είναι για εσάς.
Κεράσια. Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι η κατανάλωση κερασιών σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο προσβολής από ουρική αρθρίτιδα.
Προγραμματίστε το ραντεβού σας μέσω τηλεφώνου
